Column Ton de Boer: ‘Het helpt als artsen en apothekers één verhaal vertellen’

Dossier: Medicijntekorten

‘Hoewel het werk van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) grotendeels plaatsvindt vóórdat tekorten ontstaan, denken wij ook graag mee als ze er eenmaal zijn. En soms kunnen we al helpen met eenvoudige adviezen aan medisch specialisten, zoals: schrijf tijdelijk niet voor drie maanden, maar voor één maand recepten uit.
Ik begrijp dat zo’n besluit lastig uit te leggen kan zijn aan patiënten die zouden willen hamsteren. Maar juist in die uitleg ligt ook de verantwoordelijkheid van medisch specialisten. We zien het nu nog te vaak gebeuren dat patiënten met onbegrip en soms agressie reageren als ze bij de apotheek niet krijgen wat ze hadden verwacht op basis van hun recept. Het begrip zal toenemen als de artsen en apothekers één verhaal vertellen. Dat vergt afstemming met apothekers en voorlichting door medisch specialisten in de spreekkamer.

Heel soms komt het voor dat kritische medicijnen wereldwijd zelfs niet meer in kleine hoeveelheden beschikbaar zijn. Vorig jaar gebeurde dat zes keer. Verder zagen we dat tekorten langer duurden en ernstiger waren. Farmaceuten moeten twee maanden voor een mogelijk tekort daarvan melding maken bij het Meldpunt Geneesmiddelentekorten en -defecten. Dat doen ze frequent, al was het maar om een boete te kunnen voorkomen. Zo kwamen er meer dan vijfduizend meldingen binnen in 2022. Het CBG voert dan een triage uit, waarbij wordt bepaald of er sprake is van een kritisch medicijn. We maken ons minder druk over paracetamol dan over een specialité waar ernstig zieke kinderen van afhankelijk zijn, zoals onlangs het anti-epilepticum Sabril. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) kan op onze voorspraak een tekortenbesluit in De Staatscourant plaatsen, waarmee apotheken en de groothandel de mogelijkheid krijgen de medicijnen in het buitenland te kopen. Fabrikanten kunnen ook tijdelijk – niet langer dan drie maanden – een beroep doen op hun buitenlandse voorraden met een andere verpakking.

In 2022 werden uiteindelijk 132 tekorten-besluiten geplaatst. In de meeste gevallen bood dit soelaas, maar er waren dus zes kritische tekorten die uiteindelijk tijdelijk niet oplosbaar bleken. Dat gold bijvoorbeeld voor het oogmedicijn Visudyne en de stolseloplossende middelen Actilyse en Metalyse. En dit jaar toen het diabetesmedicijn Ozempic ook gebruikt ging worden door obesitaspatiënten, ontstond daaraan ook een wisselend onoplosbaar tekort. In zulke gevallen bekijken we met beroepsverenigingen of er alternatieven beschikbaar zijn, desnoods een medicijn dat niet de eerste keuze heeft. In het uiterste geval denken we mee over voorrang aan patiënten die ze het hardst nodig hebben. Daarbij werken we ook goed samen met instanties als het Landelijk Coördinatiecentrum Geneesmiddelen (LCG).
De geneesmiddelenindustrie en -distributie is een complexe, wereldwijde puzzel geworden met veel distributie- en grondstofproblemen. En het helpt niet dat fabrikanten zich meer en meer terugtrekken uit markten waar minder te verdienen valt, om zich op lucratieve niches te richten, bijvoorbeeld in de oncologie. Gelukkig zie ik dat overal de alarmbellen rinkelen. Zo heeft de Europese Commissie de Executive Steering Group on Shortages and Safety of Medicinal Products in het leven geroepen, als onderdeel van de European Medicines Agency (EMA). Het CBG voert intussen druk overleg met de farmaceutische industrie om zich te bekommeren om álle belangrijke geneesmiddelen - zowel in als uit licentie - en werkt met veel partijen samen om tot betere regelgeving te komen. Dat is een kwestie van lange adem. Voorlopig moeten we met de nog steeds stijgende tekorten leren leven.’

Ton de Boer, Voorzitter College ter Beoordeling van Geneesmiddelen

Download het dossier als pdf
Ga naar alle artikelen uit het magazine

Lees meer artikelen uit dit dossier