Participatie
MSB

Verslag Symposium Participatie

‘Het MSB: van vluchtheuvel tot knooppunt’, dat was de ondertitel van het symposium Participatie dat op donderdag 24 november plaatsvond in de Domus Medica in Utrecht. Prof. dr. Pauline Meurs trad op als dagvoorzitter tijdens het symposium dat als doel had samen terug te blikken op het afgelopen jaar, maar ook antwoord te geven op de vraag of met de komst van de MSB’s de kwaliteit en veiligheid is verbeterd, en welke opgaven er nog in het verschiet liggen. Diverse sprekers gaven voor de antwoorden een kijkje in de keuken van hun MSB.

Het symposium werd georganiseerd door de Federatie Medisch Specialisten. Zo’n 100 (bestuurs)leden van MSB’s, VMSD’s en medische staven namen deel.

De mening

Robert Sie, anesthesioloog en voorzitter Raad Beroepsbelangen van de Federatie Medisch Specialisten nam als eerste het woord. Volgens Sie is er de afgelopen twee jaar veel veranderd. Ten tijde van de implementatie van integrale bekostiging was er sprake van een financiële focus. Sie: “Maar nu, een kleine twee jaar verder, is de gelijkgerichtheid binnen de vrijgevestigde medische staf enorm versterkt. Het Medisch Specialistisch Bedrijf heeft zich ontwikkeld tot een professionele en goed georganiseerde organisatie en is daarmee een betere gesprekspartner voor de raad van bestuur om samen met elkaar te zorgen voor goede patiëntenzorg”. Sie is van mening dat het echter essentieel is om naar de inhoud van de zorg te blijven kijken en zich niet blind te staren op een model, aangezien de introductie van nieuwe technologieën en innovaties het huidige zorglandschap dramatisch zal veranderen: het huidige concept van een ziekenhuis zal ook herzien moeten worden. Sie: “In dat kader moet de dokter zich afvragen of hij of zij zich wel moet vastklinken aan de steentjes van het ziekenhuis middels het participatiemodel. De dokter van de toekomst doet namelijk aan netwerkgeneeskunde, waarin de patiënt centraal staat.” Sie vindt dat het principe van ‘de lijnen’ (nulde, eerste, tweede lijn, red.) losgelaten moet worden. “Vanuit de inhoud redenerend heeft een patiënt optimale zorg nodig op de juiste plek uitgevoerd door de juiste zorgverlener, en niet een eerste of tweede lijn.”

De opdracht

Ludmilla Garmers, anesthesioloog, bestuurslid MSB en lid commissie Kwaliteit van Noordwest Ziekenhuisgroep (voormalig MCA en Gemini) lichtte tijdens het symposium toe hoe participatie in haar ziekenhuis tot meer aandacht voor kwaliteit en veiligheid leidde. Samenwerken was daarbij de sleutel. Garmers: “Samenwerken betekent bij ons ook echt samen. We hebben één MSB gevormd met het oog op de fusie van twee ziekenhuizen. We hebben onszelf de opdracht gegeven om ondanks de fusie en de integrale bekostiging kwaliteit niet uit het oog te verliezen. We hebben meteen kwaliteit hoog op de agenda gezet en met elkaar besproken wat we onder kwaliteit verstaan, wat we ermee willen, en hoe we kwaliteit kunnen laten aanhaken bij de structuur van het ziekenhuis”. Volgens Garmers betekent dit méér dan ‘een lijstje invullen’. “Het betekent kwaliteit en veiligheid benoemen in je visie, investeren in innovatie, andere zorgprofessionals betrekken zoals verpleegkundigen en huisartsen.” Volgens de wet is de raad van bestuur eindverantwoordelijk. “Maar in de praktijk doe je het samen”, zegt ze.

Een aantal deelnemers vraagt zich na haar lezing af of er wel verschillen zijn tussen de kwaliteit en veiligheid in het ziekenhuis vóór de integrale bekostiging, en daarna. De meeste dokters in de zaal merken geen verschil. Garmers: “Er is wel meer aandacht voor, en de aandacht was voorheen wellicht ook meer versnipperd. Ik merk dat er wel verschillen zijn, vooral in die zin dat dokters elkaar nu toch sneller aanspreken, en dat is echt een verbetering.” Pauline Meurs bevestigt de bevindingen van Garmers: “Ik hoor dat ook van raden van bestuur. Ze hebben nu namelijk een partner waar je van op aan kunt, en dan kun je elkaar ook makkelijker aanspreken. Dat geeft ook meer duidelijkheid.”

Het pleidooi

Over hoe de interne verhoudingen tussen medische staf, MSB, VMSD én de raad van bestuur in het St. Antonius ziekenhuis zijn, vertelt Matthijs Van Oosterhout, patholoog en MSB-voorzitter in de volgende lezing. Het St. Antonius had de ambitie om het participatiemodel in te richten, maar dat bleek in de praktijk onhaalbaar. Het feit dat ook het St. Antonius is gefuseerd, speelde daarbij geen onbelangrijke rol. Van Oosterhout legt uit hoe het ziekenhuis vorm probeert te geven aan een structuur waarbij álle partijen een gelijkwaardige rol hebben: de medische staf, het MSB, de medisch specialisten in loondienst en de raad van bestuur. Dat is nog een hele puzzel. Volgens Van Oosterhout is daarbij het uitgangspunt dat je wat goed is, moet behouden. “Kwaliteit bijvoorbeeld was al goed geregeld, dus daar moet je op dezelfde voet mee verder.” Maar Van Oosterhout houdt ook een pleidooi om het stapje voor stapje te doen: “Je moet zo’n verandering niet in één keer willen doen, zeker niet als je ook nog moet fuseren. De gedrevenheid en het vertrouwen van dokters is daarbij de succesfactor, en daaraan is er bij ons geen gebrek.”

Het statement

Van Oosterhout kondigde de volgende spreker al aan: “Na mij spreekt het mooie voorbeeld uit Den Bosch”. In Den Bosch is er sprake van wat de Federatie noemt een ‘combi-coöperatie’. Alle medisch specialisten, zowel in vrij beroep als in dienstverband zijn georganiseerd in één coöperatie. Mike Korst, radioloog en voorzitter van de Bossche Specialisten Coöperatie in het Jeroen Bosch Ziekenhuis vertelt dat ze in Den Bosch in 2014 zijn begonnen met de voorbereidingen. Met de raad van bestuur werden goede afspraken gemaakt over de missie en de visie, de verantwoordelijkheden op het gebied van kwaliteit en veiligheid en over hoe het ziekenhuis zich verder kan profileren als opleidingsziekenhuis. Deze afspraken zijn vastgelegd in overeenkomsten, waardoor je een goed fundament hebt voor de samenwerking in het ziekenhuis. Ook in het JBZ is er veel aandacht voor kwaliteit en veiligheid. Korst: “Hier hebben we een speciale Raad voor opgericht waar ook andere zorgprofessionals zoals verpleegkundigen in zitten. En niet te vergeten aiossen. Mijn advies is: betrek deze jonge dokters, want zij hebben hele goede ideeën!” Korst maakt een duidelijk statement. Volgens hem is het JBZ ‘de gouden standaard’ voor de andere ziekenhuizen.

De voorspelling

Remco Geveke neemt als laatste spreker het woord. Hij is partner Belastingadvies bij Deloitte en gaat in op de fiscaal-juridische aspecten van participeren in het ziekenhuis. Participeren is volgens Geveke een containerbegrip. Participeren gaat om mede-eigenaarschap creëren, maar hoe doe je dat? Geveke benoemt de fiscale aandachtspunten, maar waarschuwt ook oog te hebben voor ontwikkelingen in ‘het veld’. Hij voorspelt veel veranderingen die grote invloed hebben op medisch specialisten: “Schippers zegt dat jullie moeten kiezen: of het participatiemodel, of in loondienst. Maar houd ook rekening met de verkiezingen. Veel partijen vinden dat jullie allemaal in loondienst moeten. Onnodig, er zijn zoveel goede voorbeelden en ik zou zeggen: breng ze onder de aandacht bij de politiek.” Volgens Geveke is het essentieel dat dokters niet alleen aandacht hebben voor de veranderingen hebben waar ze mee te maken krijgen, maar dat ze vooral flexibel zijn en hun keuze vrijheid bewaren. “Het gaat steeds beter, zorg dat jullie deze weg voortzetten en zorg dat anderen het horen!”.

Het advies

Aan het eind van het symposium trekt Meurs de conclusie dat er meer en meer geïnvesteerd wordt in samenwerken, maar dat de grote winst - naast de samenwerking met het ziekenhuis - vooral is dat medisch specialisten onderling samenwerken en elkaar aanspreken met kwaliteit als uitgangspunt. Maar Meurs maakt zich nog wel zorgen om de bestuurlijke drukte: “Het is nog wel een kerstboom. Mijn advies zou zijn: maak het simpeler. Dan kun je ook met de raad van bestuur wederzijdse verplichtingen aangaan, want zij moet ook in jullie investeren.” Meurs begon de avond met een terugblik op het congres ‘MSB: Genezen en besturen combineren?’ dat een jaar geleden werd georganiseerd. Ze gaf toen onder andere het advies vooral samen te werken, óók met andere zorgprofessionals. Het advies voor komend jaar is om daarmee door te gaan. Meurs: “Ik daag jullie uit om er bijvoorbeeld volgend jaar voor te zorgen dat huisartsen deel uitmaken van het MSB.”

Lees ook het magazine Participatie in Praktijk met meer praktijkvoorbeelden